Recent verschenen
Hoe vier persbureaus samengingen in één ANP. Een historische roman langs achttien krantenberichten. Maandag: 27 mei jl.. nam Martijn Bennis, algemeen directeur van ANP het eerste exemplaar in ontvangst van Correspondent tussen Goethe en gossip. Het verhaal van Jan Belinfante, de journalist die het ANP zou leiden. Bij deze gelegenheid werd een korte inleiding gegeven door emeritus prof.dr. Joan Hemels.
Historische roman. Paperback, 296 pagina’s € 21,-. ISBN 978 90 90383408.
Ten Geleide
Huib Veldhuijsen vertelt een verhaal over spannende zaken die zich hebben afgespeeld in de wereld van de nieuwsvoorziening in de voor Nederland en de gehele wereld kritische periode van het interbellum – met een uitloop naar de Duitse bezetting. Voor dit narratief koos hij de vorm van een historische roman in plaats van een perswetenschappelijke verhandeling. Al lezend beseft men echter algauw dat de auteur zijn lezers op het verkeerde been zet. Gebeurtenissen die ‘waar’ gebeurd zijn en tot nieuwsberichten aanleiding hebben gegeven, vormen een constante onderstroom in de verhaallijn. Foto’s van personen en plaatsen, maar vooral de als facsimile’s afgedrukte krantenberichten en passages uit historische bronnen schuiven een historische werkelijkheid naar voren die verre van fictief is.
Verliezen de hoofdrolspelers in het spel van recht en onrecht eindelijk hun masker?
Wie enigermate vertrouwd is met de intriges die precies negentig jaar geleden gepaard gingen met de oprichting van een nationaal persbureau voor Nederland verkneukelt zich bij de gedachte dat de hoofdrolspelers in het spel van recht en onrecht eindelijk hun masker verliezen. Als het om het ontmaskeren van personen gaat is in een roman meer mogelijk dan in non fictie. Veldhuijsen gebruikt deze ontsnappingsroute en neemt de lezer erin mee. Wie zich laat meeslepen in zijn spannende verhaal zal zich misschien gaan verdiepen in de als onderstroom getypeerde diepere laag zoals die in de literatuur wordt gepresenteerd.
– Hierbij past een kanttekening, namelijk dat het proces van nieuwsgaring en nieuwsverspreiding door persbureaus en het gebruik van nieuwsdiensten door de klassieke massamedia en de digitale nieuwsplatforms meer studieuze aandacht verdient. Op dit gebied valt nog veel te ontdekken.
Het hoofdredactionele commentaar in De Volkskrant verscheen jarenlang onder de kop Ten geleide. Totdat ze als te bevoogdend werd geschrapt. Dit boek kent een woord vooraf van de auteur. Het alternatief leeswijzer zou als te dwingend ervaren kunnen worden. Toch veroorloof ik mij één verwijzing, namelijk naar pagina 270. Daar staan de namen van veertien personen uit het boek met hun sterfdata in Auschwitz, Mauthausen, Sobibor en Bernburg vermeld. Dan weet je als lezer dat het over één van hen, Jan Belinfante, vertelde verhaal niet tot in ieder detail precies zo is gebeurd, maar dat het wel waar is.
Joan Hemels
Joan Hemels (1944) is emeritus hoogleraar Communicatiewetenschap, in het bijzonder Communicatiegeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en honorary fellow van The Amsterdam School of Communication Research (ASCoR). Hij schreef samen met J.A. Baggerman, oud-hoofdredacteur van het ANP, Verzorgd door het ANP. Vijftig jaarnieuwsvoorziening (1984).